सामाजिक रुप से पिछड़े विद्यार्थियों की शैक्षिक आकांक्षा का तुलनात्मक अध्ययन
Keywords:
षब्दकोष, -सामाजिक रूप से पिछडे़ (अनुसूचित जाति एवं अनुसूचित जनजाति) विद्यार्थी, एवं शैक्षिक आकांक्षा।Abstract
सारांशः- शिक्षा मानव जीवन की आधारशिला है, जो उसे देवत्व का दर्शन कराती है तथा समाज का प्रगतिशील, सुसंस्कृत एवं सभ्य नागरिक बनाती है। व्यक्ति की शिक्षा का प्रभाव उसकी आकांक्षाओं एवं सामाजिक मूल्यों पर दृष्टिगोचर होता है। प्रस्तुत अध्ययन में सामाजिक रूप से पिछडें़ विद्यार्थियों (अनुसूचित जाति एवं अनुसूचित जनजाति) की शैक्षिक आकांक्षा के अध्ययन पर केन्द्रित है। इस अध्ययन में सर्वेक्षण विधि का प्रयोग किया गया है। न्यादर्श चयन में असम्भाविता न्यादर्शन विधि के अन्तर्गत उद्देश्यपूर्ण न्यादर्शन विधि का प्रयोग करके 600 विद्यार्थियों का चयन किया गया है। अध्ययन के परिणामस्वरूप पाया गया कि विद्यार्थियों के सभी मनोवैज्ञानिक पक्षों को क्षेत्रीय वातावरण एवं लैंगिक कारक कहीं न कहीं प्रभावित करता है।
References
कौल, लोकेश (2009), शैक्षिक अनुसंधान की कार्यप्रणाली, नई दिल्लीः विकास पब्लिशिंग हाऊस प्रा0 लि0।
गुप्ता, एस0पी0 एवं गुप्ता, अलका (2011), उच्चतर शिक्षा मनोविज्ञान, इलाहाबादः शारदा पुस्तक भवन।
जायसवाल, एस0 (1996), व्यक्तित्व का मनोविज्ञान, आगराः विनोद पुस्तक मन्दिर।
भटनागर, ए0बी0, भटनागर, एम0 एवं भटनागर, ए0(2010), अधिगमकर्ता का विकास एवं शिक्षण अधिगम प्रक्रिया, मेरठः आर0 लाल0 बुक डिपो।
पाण्डेय, रामश्शकल (2009), शिक्षा की दार्शनिक एवं समाजश्शास्त्रीय पृष्ठभूमि, आगराः श्री विनोद पुस्तक मन्दिर।
वर्मा, आर0एस0, सिंह, एस0 एवं शर्मा, डी0(1994), व्यावहारिक मनोविज्ञान, आगराः विनोद पुस्तक मन्दिर।
सिंह, अरुण कुमार (2012), मनोविज्ञान, समाज शस्त्र तथा शिक्षा में शोध विधियाँ, पटनाः मोेतीलाल बनारसीदास।
सिंह, ए0के0 एवं सिंह, ए0 (2014), व्यक्तित्व का मनोविज्ञान, दिल्लीः मोतीलाल बनारसीदास।
सिंह, कर्ण (2012-13), अधिगमकर्ता का विकास एवं शिक्षण अधिगम प्रक्रिया, लखीमपुर खीरीः गोविन्द प्रकाशन।
सक्सेना, एन0 आर0 एस0 एवं कुमार, एस0 (2010), शिक्षा के दार्शनिक एवं समाजश्शास्त्रीय सिद्धान्त, मेरठः आर0 लाल बुक डिपो।
शर्मा, आर0ए0 (2009), शिक्षा मनोविज्ञान के मूल तत्व, मेरठः आर0 लाल बुक डिपो।
श्रीवास्तव, महेन्द्र (2014), प्रारम्भिक शिक्षा के नवीन प्रयास, आगराः अग्रवाल पब्लिकेशन्स।
जनरलस (श्रवनतदंसेद्ध
आसिफ, मुहम्मद (2010). माध्यमिक स्तर पर मुस्लिम छात्राओं की शैक्षिक आकांक्षाओं एवं समस्याओं का अध्ययन, शोध प्रबन्ध, शिक्षाश्शास्त्र, चै0 चरण सिंह विश्वविद्यालय, मेरठ
सिंह, पवन कुमार (2011). होम इन्वायरमैंट एज द डिटरमिनैन्ट आॅफ एजुकेशनल एस्पिरेशन्स, रिसेन्ट रिसर्च इन साइन्स एण्ड टैक्नोलोजी, 3, पृ0सं0 25-27
कौर, परविन्दरजीत (2012).एजुकेशनल एस्पिरेश्शनस आॅफ एडोलेसेन्टस इन रिलेशन टू देयर लेवल आॅफ इन्टेलीजेन्स, इन्टरनेशनल मल्टीडिसीप्लिनरी इ-जर्नल, वोल्यूम-प्, इश्यू-टप्प्, पृ0सं0 37-43
मिश्रा, सविता (2013).साइन्स एटिट्यूड एज़ डिटरमिनेन्ट टू एजुकेशनल एस्पिरेशनस इन स्टूडेन्टस, इन्टरनेशनल जर्नल आॅफ इंजीनियरिंग इन्वेन्शनस, वोल्यूम-2, इश्यू-9, पृ0सं0 24-33
भटट, सुषमा तथा कुमार, गौरव (2014).एजुकेशन एस्पिरेशन लेवल आॅफ सीनियर सेकैन्डरी स्टूडेन्टस आॅफ गर्वनमेन्ट एण्ड प्राइवेट स्कूल, रिसेन्ट एजुकेशनल एण्ड साइकलोजिकल रिसर्चज, वोल्यूम -3, वर्ष-2 पृ0 सं0 52-54
कुमारी, नीलम (2014). ए स्टडी आॅफ इफैक्ट आॅफ रिलीजियस बिलीफस आॅन द एजुकेशनल एस्पिरेशनस आॅफ रूरल एण्ड अर्बन मुस्लिम वूमेन, रिसेन्ट एजुकेशनल एण्ड साइक्लोजिकल रिसर्चज, वोल्यूम -3, वर्ष -2, पृ0सं0 55-58
बेहरा, जगाबन्धु तथा सामल, रेबतीमणि (2015). कैटेगरी (ट्राइब एण्ड नाॅन -ट्राइब) एज ए फैक्टर इन एजुकेशनल एस्पिरेशन आॅफ सैकेण्डरी स्कूल स्टूडेन्टस: एन इन्वेस्टीगेशन, आई0 ओ0 एस0 आर0 जर्नल आॅफ रिसर्च एण्ड मैथर्डस इन एजुकेशन, वोल्यूम-5, इश्यू-4, वर्जन-1, पृ0सं0 1-11
सिंह, मीता, पाण्डेय, नीरा, सिंह, अमरेन्द्र (2015). इम्पैक्ट आॅफ होम इन्वायरमैन्ट आॅन एजुकेशनल एस्पिरेशन्स आॅफ इन्टरमीडिएट स्कूल स्टूडेन्टस, इन्टरनेशनल जर्नल आॅफ एडवांसड इंजीनियरिंग रिसर्च एण्ड स्टडीज, प्ट, प्प्, पृ0सं0 365-366
जान, कौंसर (2016). टू स्टडी द लेवल आॅफ एजुकेशनल एस्पिरेशनस आॅफ द चिल्ड्रन आॅफ वर्किंग एण्ड नाॅन वर्किंग मदर्स, इन्टरनेशनल जर्नल आॅफ साइन्टिफिक रिसर्च एण्ड एजुकेशन, वोल्युम 4, इश्यू 2, पृ0सं0 4910-4913
’’’’’
Published
Issue
Section
License
Copyright Notice
Submission of an article implies that the work described has not been published previously (except in the form of an abstract or as part of a published lecture or academic thesis), that it is not under consideration for publication elsewhere, that its publication is approved by all authors and tacitly or explicitly by the responsible authorities where the work was carried out, and that, if accepted, will not be published elsewhere in the same form, in English or in any other language, without the written consent of the Publisher. The Editors reserve the right to edit or otherwise alter all contributions, but authors will receive proofs for approval before publication.
Copyrights for articles published in World Scholars journals are retained by the authors, with first publication rights granted to the journal. The journal/publisher is not responsible for subsequent uses of the work. It is the author's responsibility to bring an infringement action if so desired by the author.